Schola cantorum (z łac, dosłownie: szkoła śpiewaków), czas powstania: II poł. VII wieku. Była to grupa śpiewaków, kleryków albo świeckich, którzy towarzyszyli liturgii swoim śpiewem. Nazwa pochodzi z średniowiecza, kiedy to schola cantorum śpiewała podczas celebracji papieskich. Utworzenie scholi cantorum przypisuje się papieżowi Grzegorzowi Wielkiemu, któremu zawdzięczamy również reformę liturgiczną. Nie wiemy jednak czy te informacje nie mają raczej charakteru legendarnego (podobnie jak przypisanie Grzegorzowi Wielkiemu stworzenie śpiewu gregoriańskiego). Pierwsze wzmianki o istnieniu scholi cantorum znajdujemy w biografii papieża Sergiusza I (687-701); podczas jego pontyfikatu zostały wprowadzone rożne zmiany liturgiczne, dlatego można przypuszczać, że wtedy powstał w Rzymie również stały zespół papieskich śpiewaków.
Na początku VIII wieku liturgiczne funkcje scholi zostały szczegółowo opisane w księgach ceremonii rzymskich (tzw. Ordines Romani). Schola cantorum była związana również z sierocińcem, prawdopodobnie jako instytut formacji dla osieroconych chłopaków zdolnych muzycznie. Schola składała się z siedmiu kleryków, z których każdy miał swoją funkcję.
Papieska Schola cantorum odegrała istotną rolę w przekazaniu antycznego śpiewu rzymskiego w królestwie Franków za czasów panowania Karola Wielkiego; jest to związane także z początkiem nowego śpiewu rzymsko-frankijskiego, zwanego później śpiewem gregoriańskim.
Schola cantorum także i dziś może spełniać podobne funkcje jak w przeszłości: prowadzi śpiew z ludem bożym jak i wykonuje niektóre trudniejsze śpiewy przewodnicząc w ten sposób wspólnej modlitwie. Zalecane jest, aby schola sięgała również do repertuaru gregoriańskiego, który jest pierwszym śpiewem Kościoła katolickiego.
Schola cantorum dziś w parafiach kojarzy się często tylko z zespołem dziecięcym albo młodzieżowym, którzy wykonują „lżejszy” repertuar liturgiczny. Nie stoi jednak to na przeszkodzie, żeby schola parafialna wróciła do swoich pierwotnych korzeni sięgając po bardziej ambitny repertuar i w ten sposób mogła pełnić także rolę edukacyjną wobec dzieci i młodzieży w zakresie nauki śpiewu i poznania literatury muzyki kościelnej.
